Participatie spooronderdoorgang Helderseweg

Datum: 24 september 2024 
Tijd: 19.30 – 21.00 uur 
Locatie: Torenburggebouw, Kruseman van Eltenweg 1 
Organisatie: Gemeente Alkmaar, ProRail, Sweco 

De gemeente organiseeerde in samenwerking met ProRail en ingenieursbureau Sweco een eerste informatiebijeenkomst over het project spooronderdoorgang Helderseweg. Het doel van de avond was: 

• bewoners en andere belanghebbenden te informeren over het project. 
• ophalen van wensen en zorgen met betrekking tot de impact van de nieuwe spooronderdoorgang op de omgeving. 

Opzet van de bijeenkomst 

Wethouder Anjo van de Ven opende de avond. Daarna konden de aanwezigen bij informatiepanelen met het projectteam in gesprek over verschillende onderwerpen: 

• Waarom een spooronderdoorgang? 
• Het project en het projectgebied 
• De bouw 
• Het ontwerp 
• Verkeer 

Daarnaast gaf projectleider Jeroen Teitsma (Gemeente Alkmaar) tweemaal een korte presentatie over de voortgang en planning van het project. 

Deelnemers en betrokkenheid 

Bij de bijeenkomst waren ongeveer 50 personen aanwezig, waarvan 45 buurtbewoners. De leeftijd van de aanwezigen varieerde van 20 tot 75+ jaar. Tijdens de bijeenkomst werden er in totaal 112 post-its en reactiekaarten verzameld met daarop wensen, zorgen, aandachtspunten en vragen van de aanwezigen.  

Opbrengst van de avond 

De opbrengst is gestructureerd in de volgende 4 thema’s: 

• Algemene wensen en aandachtspunten 
• Impact op de omgeving 
• Fietsers en voetgangers 
• Verkeer 

Hieronder wordt de opbrengst op hoofdlijnen samengevat. Deze samenvatting bevat nog geen reactie van de gemeente. In de komende periode onderzoekt het projectteam of en hoe de opbrengst een plek kan krijgen in de verdere uitwerking van het plan.  

Thema: Algemeen 

De aanwezigen brachten diverse algemene wensen en ideeën naar voren, zoals: 

• Het doortrekken van het tunneldak om daarboven ruimte te creëren voor parkeerplaatsen, bomen en groen. 
• Het opnieuw openen van een oude voetgangerstunnel die enkele jaren geleden is gesloten. 
• Het aanleggen van een (tijdelijke) pont of watertaxi als extra mogelijkheid om het kanaal over te steken. 

Thema: Impact op de omgeving 

Er werden zorgen geuit over de mogelijke impact van de spooronderdoorgang op de directe omgeving. Enkele belangrijke punten: 

• Toenemende drukte in de Wognumsebuurt. Dit kan zorgen voor minder woonplezier. 
• Mogelijke schade (bijvoorbeeld verzakkingen) door trillingen tijdens de bouw. 
• Bewoners van Cascade maakten zich zorgen over overlast, zoals geluid, stof en licht van koplampen van verkeer dat door de onderdoorgang rijdt. Ook de bereikbaarheid van hun woongebouw voor verhuizingen en pakketbezorging werd als aandachtspunt benoemd. 

Thema: Fietsers en voetgangers 

Een belangrijk punt tijdens de bijeenkomst was de route voor voetgangers en fietsers in het plan: 

• De stoepen in de spooronderdoorgang worden als smal ervaren, met name in de avond kan het onveilig aanvoelen. 
• Er is gevraagd om een extra voetgangersbrug over het water naast de Victoriebrug. 
•  Toekomstige fietsroutes duidelijk maken, vooral de route van de Snaarmanslaan naar de Noorderkade (Vue) en de route van de Spoorbuurt naar het nieuwe busstation. 
• Er is gevraagd om wachtplaatsen/opstelstroken voor fietsers te realiseren. 
• Het aanbrengen van een trap vanaf Cascade de spooronderdoorgang in.  

Thema: Verkeer 

Ten aanzien van het verkeer werden enkele belangrijke aandachtspunten naar voren gebracht: 

• Extra hard rijden door de spooronderdoorgang is niet wenselijk. 
• Een keerlus aan de Stationsweg roept vragen op over mogelijk ongewenst wachten van auto’s. 
• Zorgen over onveilig oversteken op bepaalde locaties. 
• Zorgen over de doorstroming van verkeer op de Kruseman van Eltenweg, waarbij in de huidige situatie de leerlingen van het Talland College die voor hun school in groepen staan als storend ervaren worden.  
• Rekening houden met de rijrichtingen in de Spoorbuurt bij afsluiting van de Snaarmanslaan. In aanvulling hierop zijn er zorgen over sluiproutes door de Gashouderstraat richting de Geestersingel. 

Conclusie 

De informatiebijeenkomst over de spooronderdoorgang heeft waardevolle input opgeleverd op verschillende thema’s, zoals de impact op de omgeving, verkeersveiligheid, en de positie van voetgangers en fietsers. De sfeer tijdens de bijeenkomst was positief en constructief, en de aanwezigen droegen tal van kritische, maar opbouwende ideeën aan.  

Datum: 4 november 2024
Tijd: 19.30 – 21.00 uur
Locatie: Torenburggebouw, Kruseman van Eltenweg 1
Organisatie: Gemeente Alkmaar, ingenieursbureau Sweco

Op maandag 4 november organiseerde de Gemeente Alkmaar in samenwerking met ingenieursbureau Sweco een tweede bijeenkomst over het project spooronderdoorgang Helderseweg. Het doel van de bijeenkomst was:

• Informeren over het project en de opbrengst van de bijeenkomst op 24 september 2024;
• Wensen en zorgen ophalen over:
  • De toekomstige verkeersstromen voor voetgangers, fietsers, automobilisten en het openbaar vervoer;
  • (Verkeers)veiligheid;
  • De toekomstige inrichting van 6 ‘open’ plekken in het ontwerp;
  • De impact van het project op de omgeving.
  • Opzet van de bijeenkomst

De bijeenkomst bestond uit 2 delen.

1. Plenaire presentatie

Projectleider Jeroen Teitsma (Gemeente Alkmaar) opende de avond met een presentatie over het project. Omdat bijna alle aanwezigen niet aanwezig waren bij de bijeenkomst op 24 september 2024, herhaalde Jeroen de presentatie die toen is gegeven. Ann Lankhorst, omgevingsmanager vanuit Sweco, vulde de presentatie aan met een korte reflectie op de opbrengsten van de bijeenkomst op 24 september.

2. Meedenken aan tafels
Na de presentatie werd de groep in vier kleinere groepen verdeeld. Twee groepen dachten in ronde 1 mee over de toekomstige verkeersstromen terwijl de andere twee groepen mee dachten over de inrichting van de open plekken. In de tweede ronde draaiden de groepen om. Aan alle tafels werden naast het hoofdthema, ook de thema’s (sociale) veiligheid en de impact van het project op de omgeving besproken.

Deelnemers en betrokkenheid

Bij de bijeenkomst waren ongeveer 75 personen aanwezig (tussen de 25 en 75+ jaar). De groep bestond voornamelijk uit buurtbewoners en enkele vertegenwoordigers van belangenverenigingen. Aan de tafels hebben aanwezigen post-its en reactiekaarten geschreven met daarop hun wensen, zorgen en aandachtspunten. Ditzelfde is door de gespreksleiders aan de tafels gedaan, naar aanleiding van de gesprekken die aan tafel werden gevoerd.

Opbrengst van de avond

Alle beschreven post-its en recreatiekaarten zijn samengevat in drie overkoepelende thema’s:

• Algemene vragen, wensen en aandachtspunten voor verkeer en in de inrichting van de 6 ‘open’ plekken in het projectgebied;
• Specifieke vragen, wensen en aandachtspunten voor verkeersstromen voor voetgangers, fietsers, automobilisten en het openbaar vervoer;
• De inrichting van 6 ‘open’ plekken in het ontwerp rondom Snaarmanslaan, Helderseweg en Stationsweg.

Hieronder zijn de thema’s samengevat. Deze samenvatting bevat nog geen reactie van de gemeente. In de komende periode onderzoekt het projectteam of en op welke manier de opbrengst een plek kan krijgen in de verdere uitwerking van het plan.

Thema: algemene vragen, wensen en aandachtspunten

• Er dient voldoende aandacht te zijn voor andere ontwikkelingen die grenzen aan het projectgebied, zoals het verplaatsen van het busstation. Een gevolg hiervan kan toenemende verkeersdrukte zijn op de Kruseman van Eltenweg, zowel naar de Wognumse buurt als op het kruispunt naar de Helderseweg.
• De bereikbaarheid van de Spoorbuurt is vaak benoemd. Er dient voldoende aandacht te zijn voor de rijrichtingen in de Spoorbuurt.
• Er dient voldoende aandacht te worden besteed aan het thema sociale veiligheid. Hier wordt met name aandacht voor gevraagd vanwege de daklozenopvang die gevestigd is in de omgeving van de onderdoorgang. Buurtbewoners tonen begrip voor de daklozen, maar geven tegelijkertijd aan dat zij de groepsvorming rond de bankjes in de omgeving als onprettig ervaren.
• Er wordt gevraagd naar het realiseren van veel groen (voor de biodiversiteit en met seizoenbloeiers) en goede verlichting. Hou groen laag waar het moet, en maak het groen hoog waar het kan. Dit in verband met de sociale veiligheid en zichtlijnen.
• Er is vanuit de verschillende omliggende buurten behoefte aan participatiebijeenkomsten per buurt.

Thema: verkeersstromen voor voetgangers, fietsers, automobilisten en het openbaar vervoer

Hieronder beschrijven we de zorgen en wensen voor verkeerstromen per buurt of plek.

We hebben voor 3 locaties wensen opgehaald:

• Spoorbuurt: meer parkeerplekken in verband met de hoge parkeerdruk in de buurt.
• Victoriebrug: een voetgangersoversteek op de brug om het fietspad over te kunnen steken.
• Cascade (Helderseweg zijde): er is behoefte aan een duidelijke plaats voor laden en lossen, met daarbij ook een taxistandplaats.

We hebben zorgen opgehaald over (de):

• Spoorbuurt: in eerste instantie zijn er zorgen uitgesproken over de (on)bereikbaarheid van het oostelijke deel van de Spoorbuurt als de verkeerssituatie wijzigt. Er zijn ideeën aangedragen om de rijrichting hier om te draaien voor betere doorstroming. Daarnaast zijn er zorgen over geluidsoverlast door toenemende drukte op onder andere de Gashouderstraat/Snaarmanslaan en zorgen over een verslechtering van de luchtkwaliteit door de toename van uitlaatgassen.
• Victoriebrug: zorgen over een gevaarlijk kruispunt aan de Noorderkade / op de Victoriebrug voor fietsers die linksaf willen slaan naar de Victoriebrug.
• Cascade (Helderseweg-zijde): zorgen over de bereikbaarheid van het gebouw voor onder andere hulpdiensten en verhuizers.

Thema: de inrichting van 6 ‘open’ plekken in het ontwerp

Tijdens de bijeenkomst zijn er 6 ‘open’ plekken aan de aanwezigen voorgelegd en is er aan de tafels gesproken over de toekomstige inrichting van deze plekken. Hieronder beschrijven we welke wensen en zorgen er per plek zijn opgehaald. Er zijn ook een aantal algemene wensen en zorgen opgehaald die niet direct betrekking hebben op één van de open plekken hebben. Die worden als laatste beschreven.

Plek 1 (tussen Victoriebrug en het spoor):

• Deze plek kan enerzijds geschikt zijn als hondenuitlaatplek, echter zien sommige aanwezigen op deze plek juist liever geen gras in verband met het risico op overlast van hondenpoep.
• Enkele aanwezigen zien op deze plek liever geen hoge begroeiing omdat zij graag goed zicht willen houden op de omgeving.
• Deze plek is volgens sommigen niet geschikt als verblijfsplek omdat zitten naast het spoor niet aantrekkelijk is.

Plek 2 (naast ingang parkeergarage Kazerne):

• Een groene, bloemrijke en kruidenrijke inrichting maken. Hierbij is benoemd dat de plek een ‘open’ uitstraling moet hebben, wat inhoudt dat er goed zicht is op wat zich op deze plek afspeelt. Het planten van hoge bomen en heggen past hier niet bij.
• Een andere wens is trapvorming op deze plek zodat ontspanning langs het water mogelijk is (naar voorbeeld van de Noorderarcade).

Plek 3 (voor Cascade, aan de zijde van de Helderseweg):

• De aanwezigen en bewoners van Cascade zien op deze plek graag een groene invulling langs het fietspad, met tegelijkertijd voldoende aandacht voor de bereikbaarheid van Cascade voor verhuiswagens en pakketdiensten.

Plek 4 (Langs Cascade, aan de zijde van de Stationsweg):

• Op deze plek zien de aanwezigen graag dat de bestaande bloesembomen behouden blijven en aangevuld worden met extra bloesembomen en bloembakken voor de leefbaarheid.
• Voor deze plek is ook de wens uitgesproken om geen hoge planten of bomen aan te brengen in verband met de behoefte aan voldoende zicht.
• Bewoners van Cascade spreken zorgen uit over de onveilige uitrit van de parkeergarage van Cascade. Bij het uitrijden is er slecht zicht, hier dient met de inrichting van de buitenruimte rekening mee gehouden te worden.

Plek 5 (tussen de Helderseweg en de Stationsweg)

• Deze plek kan geschikt zijn voor een klimaatadaptieve inrichting in de vorm van een wadi (voor wateropslag).
• Daarnaast is er voor deze plek een wens uitgesproken voor een open inrichting met lage bloesembomen en plantenbakken (met seizoenbloeiers) voor goed zicht op de omgeving, dit in verband met de sociale veiligheid in het gebied.
• Hier kan ook een verblijfsplek en/of ontmoetingsplek voor de drie buurten komen met faciliteiten als jeu de boules, een schaaktafel, een bankje en voldoende prullenbakken. Enkel bankjes wordt door de aanwezigen niet als goede optie ervaren.

Plek 6 (tussen de Helderseweg en de Snaarmanslaan)

• Bewoners uit de Stationsbuurt zien hier graag een verhoging (bijvoorbeeld een verhoogde rand) vanuit de Snaarmanslaan naar de Helderseweg. Deze verhoging moet voorkomen dat er een extra oversteek ontstaat naar de Helderseweg toe.
• Deze plek lijkt ook geschikt voor het plaatsen van een kunstobject of voor verhoogde plantenbakken.

Algemene wensen en zorgen

Wensen:

• De uitstraling van de plekken langs het water en de wand in de spooronderdoorgang gelijk maken aan de trapvorming die te zien is bij de Noorderarcade en de Friesebrug. Een groene inrichting/vulling zou hier kunnen bijdragen aan demping van het geluid.
• Aandacht voor de wanden in de onderdoorgang. Bijvoorbeeld de wand van kant van het fiets- en voetpad een witte, lichte kleur te geven. Of een kunstenaar vragen om mee te denken over de nadere vormgeving van deze wand.

Zorgen:

• In de buurt leven zorgen over de groepsvorming rond bankjes en er wordt daarom gevraagd of er goed nagedacht kan worden over de noodzaak van bankjes in deze omgeving. In het geval dat er bankjes geplaatst worden, dan dient er goed nagedacht te worden over de inpassing daarvan (omringd door laag groen zodat er te allen tijde ogen op de bankjes gericht zijn).

Voor de onderzoeksfase van de spooronderdoorgang Helderseweg zijn er twee bijeenkomsten gehouden. Op 24 september 2024 was er een informatiebijeenkomst en op 4 november 2024 een meedenksessie. Tijdens deze bijeenkomsten hebben deelnemers hun wensen en zorgen over het project gedeeld. Ook zijn er gesprekken gevoerd over de onderwerpen verkeer en de (groene) openbare ruimte. 

We hebben in totaal circa 110 deelnemers mogen ontvangen, grotendeels bewoners uit de Wognumsebuurt (Bergerhof), de Spoorbuurt en Cascade. De communicatie verliep via uitnodigingskaarten in de brievenbus (circa 1.500 adressen), digitale nieuwsbrieven (Alkmaars Kanaal), de gebiedsregisseurs, één-op-één contact en de projectwebsite.​ 

Tot slot zijn er gesprekken gevoerd met verschillende stakeholders om wensen en eisen op te halen voor het ontwerp, zoals: Provincie Noord-Holland, het Hoogheemraadschap, de Fietsersbond en Rover, de Rechtbank, het Talland College, ProRail, NS-vastgoed en de Veiligheidsregio.  

Ophalen van zorgen en wensen bij omwonenden 

Tijdens de eerste bijeenkomst zijn er veelal algemene zorgen en wensen opgehaald. Bij de tweede meedenksessie werden alle deelnemers opnieuw geïnformeerd over het plan en het proces. Ook gingen we actief met de deelnemers in gesprek over verschillende thema’s zoals verkeersstromen, (verkeers)veiligheid en de inrichting van open plekken in het ontwerp rond de Snaarmanslaan, het kanaal en de Stationsweg. 

Reactie op opgehaalde aandachtspunten 

In dit verslag deelt de gemeente haar reactie op de aandachtspunten die tijdens beide participatiebijeenkomsten zijn opgehaald. Deze punten zijn geordend per thema en voorzien van onze terugkoppeling en vervolgacties. 

1. Tunneldak en voetgangerpassages 

Doortrekken van het tunneldak voor parkeerplaatsen en groen 

Er is voorgesteld om het tunneldak door te trekken om ruimte te creëren voor parkeerplaatsen, bomen en groen. Wij nemen dit idee niet mee in het plan. Vanwege de toenemende druk op de sociale veiligheid in een langere tunnel is het doortrekken van het tunneldak niet wenselijk. Ook kan er geen goede aansluiting op de openbare ruimte gemaakt kan worden. 

Heropening van de oude voetgangerstunnel 

Er is voorgesteld om de oude voetgangerstunnel bij het station die enkele jaren geleden gesloten is, weer te heropenen. Dit aandachtspunt wordt meegenomen binnen het Programma Stationsgebied.  

Extra voetgangersbruggen 

Er is gevraagd om een extra voetgangersbrug over het spoor. Toekomstige voetgangersbruggen worden onderzocht binnen het Programma Stationsgebied en maken nu geen deel uit van het project ‘spooronderdoorgang Helderseweg’. Met de komst van de spooronderdoorgang vervalt het voetpad op de spoorbrug. Voetgangers kunnen gebruik maken van de Victoriebrug. Zowel voor de voetganger als fietser is er voldoende aandacht in de plannen. 

2. Verkeer en bereikbaarheid 

Toekomstige fietsroutes en opstelstroken voor fietsers 

Er is behoefte aan duidelijkheid over fietsroutes in de toekomstige situatie. Het ontwerp is tijdens de bijeenkomst van 4 november nader toegelicht. Bestaande en nieuwe routes worden verbeterd en het aantal oversteekpunten verminderd. Ook zijn er wensen voor meer ruimte voor wachtplaatsen/ opstelstroken voor fietsers. Dit is een aandachtspunt dat verder onderzocht moet worden. In de nieuwe situatie zijn er minder plekken waar fietsers de weg over moeten steken. 

Extra hard rijden in de onderdoorgang 

Er zijn zorgen over snelheidsovertredingen in de onderdoorgang. De onderdoorgang kan hard rijden uitlokken. De onderdoorgang krijgt een maximumsnelheid van 50 km/u en wordt zo ingericht dat hard rijden ontmoedigd wordt. 

Keermogelijkheid aan de Stationsweg 

In de nieuwe situatie is het niet mogelijk om van de Stationsweg de Helderseweg op te rijden. Auto’s kunnen hier wel keren of bijvoorbeeld wachten. Er zijn zorgen over ongewenst wachten van auto’s in de ‘keerlus’ aan het eind van de Stationsweg. De keermogelijkheid is enkel bedoeld voor bestemmingsverkeer (bijvoorbeeld voor bewoners of pakketdiensten). Er komt dus geen uitnodigende rotonde. Deze zorgen worden meegenomen in de verdere uitwerking van het ontwerp. 

Drukte en sluiproutes in de Wognumsebuurt, Gashouderstraat en Kruseman van Eltenweg 

Door toekomstige bouwplannen en het verplaatsen van het busstation naar de Oostzijde verwachten omwonenden dat er toenemende verkeersdrukte gaat ontstaan in de Wognumsebuurt en op de Kruseman van Eltenweg. Ook de rijrichtingen in de Spoorbuurt zijn een punt van aandacht en dan met name sluiproutes door de Gashouderstraat. Nader onderzoek naar de nieuwe verkeersituatie in en rondom het stationsgebied loopt. De uitkomsten hiervan worden besproken met de verschillende buurten.   

3. Zorgen van bewoners tijdens de bouw 

Schade door bouwwerkzaamheden 

Met name bij bewoners van het Cascadegebouw zijn er zorgen over mogelijke schade aan hun gebouw of woningen. Deze zorgen zijn bekend. Dit zal nauwlettend gemonitord worden. Monitoring vindt plaats vóór (0-meting), tijdens en na de bouw. 

Bereikbaarheid en overlast voor Cascade-bewoners 

Bewoners worden van tevoren goed geïnformeerd over hoe er gebouwd gaat worden en wat voor effect de bouw kan hebben op onder andere de bereikbaarheid van het gebouw. Er wordt een laad- en losplek gerealiseerd bij de Stationsweg. Het gebouw blijft daarnaast altijd bereikbaar voor verhuizers en nood-/hulpdiensten. 

Veiligheid in de onderdoorgang 

Bewoners hebben aangegeven dat de stoep in de onderdoorgang erg smal lijkt op de tekening en zij maken zich daardoor zorgen over de veiligheid in de onderdoorgang, vooral ’s avonds. De stoep is daarom verbreed van 1,2 meter naar 1,7 meter in het nieuwe ontwerp. 

Sociale veiligheid bij nabijgelegen daklozenopvang 

Bij beide bijeenkomsten zijn er zorgen geuit over sociale veiligheid. Het thema sociale veiligheid verdient daarom ook voldoende aandacht, ook in relatie tot de naburige daklozenopvang​. In iedere fase van het project wordt dit punt serieus meegenomen. In de huidige fase zijn al enkele keuzes gemaakt omwille van de sociale veiligheid, er komt bijvoorbeeld geen trap die de onderdoorgang.  

4. Groen en uitstraling plekken rondom spooronderdoorgang 

Wensen voor veel groen 

Er zijn veel wensen voor groen met seizoensbloeiers en kruidenrijk gras. Deze wensen worden meegenomen naar de volgende fase, waarin het ontwerp verder wordt uitgewerkt. Er wordt in ieder geval een open groenstructuur gecreëerd voor voldoende zicht en (verkeers)veiligheid. Dat houdt in dat bomen of bossages laag blijven waar het moet, en hoger worden waar het kan.  

5. Overige punten 

Geluidsoverlast en luchtkwaliteit 

Zorgen over toenemende geluidsoverlast en verslechtering van luchtkwaliteit door uitlaatgassen. Voor zowel geluid als luchtkwaliteit gelden normen waar de gemeente rekening mee houdt. 

Verkeersveiligheid Noorderkade/Victoriebrug 

Er zijn zorgen geuit over een onveilige situatie voor fietsers die linksaf willen slaan naar de Victoriebrug. Dit punt is besproken met de afdeling Verkeer voor verdere analyse. 

Vervolgacties 

Er worden per buurt gesprekken georganiseerd. Zo worden bewoners en belanghebbenden uit o.a. de Bergerhof, de Spoorbuurt en van Cascade afzonderlijk betrokken. Dit doen we om de zorgen en behoeften per buurt te bespreken. Daarnaast wordt binnen het Programma Stationsgebied van de gemeente nauw samengewerkt met de gebiedsmanagers van de aangrenzende projectgebieden. Er zijn veel raakvlakken binnen de verschillende projecten in het Stationsgebied. Door dit nauwe contact streven we ernaar om de ontwikkelingen zo goed mogelijk te integreren en optimaal mee te nemen in onze plannen.